Engelsiz.eleman.net | Engelli iş ilanları ve eleman ilanları sitesi

Literatür taraması, belirli bir akademik konuya dair geçmişte yapılmış araştırmaların sistematik ve eleştirel biçimde incelenmesini ifade eder. Özellikle tez yazımı, makale hazırlığı ve bilimsel araştırma süreçleri gibi akademik çalışmalarda temel bir adımdır.

Literatür taraması, yalnızca mevcut bilgileri derlemekle kalmaz; aynı zamanda araştırmacının bilimsel boşlukları, çelişkili bulguları ve yenilik gerektiren alanları tespit etmesini sağlar. Literatür taraması nedir sorusunun cevabı, aynı zamanda bir çalışmanın kuramsal temellerini oluşturduğu ve yönünü belirlediği gerçeğinde gizlidir.

Tez Yazımında Literatür Taramasının Önemi

Tez hazırlama süreci, yalnızca yeni bilgiler üretmek değil, mevcut bilgileri anlamak ve değerlendirmekle başlar. Bu noktada literatür taraması:

Araştırmacının konuya hakimiyetini ortaya koyar.
Mevcut araştırmaları değerlendirerek eksik noktaları belirlemesini sağlar.
Hipotezlerin sağlam bir bilimsel temele dayanmasına katkıda bulunur.
Metodolojik yönlendirme sağlar.
Akademik özgünlüğü artırır.

İyi yapılmış bir literatür taraması sayesinde araştırmacı, çalışmasını daha etkili bir şekilde yapılandırabilir ve tezini bilimsel bağlama sağlam şekilde oturtabilir.

Literatür Taraması Türleri Nelerdir?

Literatür taraması farklı amaçlara ve yöntemlere göre çeşitli türlere ayrılır:

1. Anlatı (Betimleyici) Literatür Taraması

Genel bilgi sunar, teori geliştirmeye veya konunun genel çerçevesini belirlemeye yöneliktir.

2. Teorik Literatür Taraması

Konuya dair teorileri ve kuramsal yaklaşımları inceler. Özellikle sosyal bilimlerde tercih edilir.

3. Eleştirel Literatür Taraması

Mevcut çalışmalar hem içerik hem yöntem açısından eleştirilerek değerlendirilir. Yeni bakış açıları oluşturmak amaçlanır.

4. Sistematik Literatür Taraması

Belirli bir soruya yanıt aramak için önceden belirlenen kriterlerle kaynaklar sistematik olarak incelenir.

5. Meta-Analiz

Farklı nicel çalışmaların sonuçlarını istatistiksel olarak bir araya getirir.

6. Meta-Sentez

Nitel çalışmaların bulgularını sentezleyerek yeni bir anlayış sunar.

7. Entegre (Bütünleştirici) Literatür Taraması

Farklı disiplinlerdeki çalışmaları bir araya getirerek bütüncül bir bakış sağlar.

8. Tematik Analiz

Veriler belirli temalar altında toplanır, konunun daha iyi anlaşılması sağlanır.

9. Kavramsal Analiz

Kavramların literatürdeki ele alınış biçimi incelenir, yeni kuramsal çerçeveler oluşturulur.

10. Tarihsel Literatür Taraması

Bir konunun veya olayın zaman içerisindeki gelişimi kronolojik olarak incelenir.

Literatür Taraması Nasıl Yapılır?

Etkili bir literatür taraması 5 temel adımda gerçekleştirilir:

1. Konu ve Araştırma Amacının Belirlenmesi

Net, ölçülebilir ve özgün bir araştırma sorusu oluşturulmalıdır.
Literatürdeki boşluklara odaklanmak önemlidir.

2. Anahtar Kelimelerin Belirlenmesi

Anahtar kelimeler ve eş anlamlıları seçilerek daha fazla kaynağa ulaşılır.
“Anahtar kelime haritalama” yöntemi kullanılabilir.

3. Güvenilir Kaynakların Seçilmesi

Akademik dergiler, tezler, kitaplar ve hakemli makaleler tercih edilmelidir.
Hem birincil kaynaklar (orijinal araştırmalar) hem ikincil kaynaklar (derlemeler) dengeli kullanılmalıdır.

4. Verilerin Sistematik Analizi ve Sentezi

Kaynaklar tematik ya da kronolojik olarak sınıflandırılır.
Not alma ve referans yönetim yazılımları kullanılarak bilgiler organize edilir.

5. Literatürün Raporlanması ve Atıf Yapma

APA, MLA vb. standartlara uygun atıf yapılmalıdır.
Kaynakça eksiksiz ve sistematik biçimde yazılmalıdır.

Literatür Taramasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Güncel kaynaklar tercih edilmelidir (genellikle son 5-10 yıl).
Kaynaklar eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmelidir.
Tek bir görüşe bağlı kalmadan çeşitli kaynaklardan yararlanılmalıdır.
Sentezleme, sadece özetleme değil, analiz ve değerlendirme sürecini de kapsar.

Literatür taraması nedir ve neden yapılır?

Literatür taraması, belirli bir konuyla ilgili yapılmış akademik çalışmaların sistematik ve eleştirel olarak incelenmesidir. Araştırma konusunun daha iyi anlaşılması, bilgi boşluklarının tespiti ve hipotezlerin sağlamlaştırılması amacıyla yapılır.

Hangi kaynaklar kullanılmalıdır?

Akademik dergiler, tezler, hakemli makaleler, konferans bildirileri ve güvenilir veritabanları (Google Scholar, JSTOR, Scopus) tercih edilmelidir.

Literatür taramasında güncellik önemli midir?

Özellikle teknoloji, sağlık, ekonomi gibi hızla gelişen alanlarda son 5-10 yıl içindeki kaynaklar kullanılmalıdır. Ancak klasik teorilerde eski kaynaklar da geçerlidir.

Sistematik ve geleneksel literatür taraması farkı nedir?

Sistematik tarama, önceden tanımlanmış kriterlerle titiz bir şekilde yapılan, tekrarlanabilir araştırmalardır. Geleneksel tarama ise daha esnek ve anlatıma dayalıdır.